Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

Эътиқоддаги хатолар

Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм

Узоқ йиллардан буён юртимиз аёлларида диний билимларнинг заифлиги, унинг таълимотларидан бехабарлиги, шу боис ҳаётларида диний кўрсатмаларга мувофиқ ҳаракат қилмасликлари сабабидан қалбимизда бир оғриқ туяр эдик. Шу туфайли бундай ҳолатларни муолажа қилиш фикри бор эди. Уларнинг диний саводсизлиги фақат эътиқодий таназзулга эмас, дунёларига ҳам таъсир қилгани, ўзлари билангина чегараланиб қолмасдан, фарзандларига, ҳатто эрлари ва ён-атрофдагиларига ҳам ўз таъсирини ўтказа бошлаганидир. Аёллардаги бу салбий ҳолат тездан ислоҳ қилинмаса, сурункали касалликка ўхшаб, маҳкам ўрнашиб олиши мумкин. Шуларни ўйлаганимиз боис ғамимиз янада зиёдалашмоқда.

Диний илмсизлик туфайли уларнинг эътиқоди, амали, хулқи, яъни бутун турмуш тарзи барбод бўлиши мумкин. Бу ҳолатда ҳатто баъзи куфрга далолат қилгувчи сўз ва ишлардан иймонларини сақлаб қолиш ҳам мушкул бўлиб қолади.

Муҳтарама аёлларимиз  бошланғич таълим манбаи бўлганлари сабаб хулқ, амал, фикрлаш каби муҳим кўникмалари фарзандларига  беихтиёр таъсир кўрсатади.

Оналарнинг сути, оғизларидан чиқаётган сўзлари, қилаётган хатти-ҳаракатлари ҳамда амаллари орқали болаларга соф эътиқод, гўзал фикр-хаёллар, чиройли хулқ, покиза исломий табиат мерос бўлиб ўтиши керак. Акс ҳолда, фарзандларнинг нафақат дини барбод бўлади, балки дунёлари ҳам бемаъно, бемақсад бўлиб қолади.

Инсоннинг эътиқоди соф ва мустаҳкам бўлмас экан, ундан ахлоқсизлик пайдо бўлади. Ахлоқсизлик эса барча бадхулқлик, беамалликни келтириб чиқаради. Бундан, албатта, оила ҳамда жамиятга улкан зарарлар етади, парокандалик юзага келади.

1. Аввало, куфр ва ширкка далолат қилувчи баъзи сўз ва амаллар билан танишиб чиқсак:

— Куфр сўз ёки куфр амални ёқтирмоқ (Масалан: бошқа дин вакиллари ибодатида айтадиган сўзларини ёқтирмоқ).

— Бирортасига куфр сўзни айттирмоқ.

— Ўзининг мусулмонлигига пушаймон бўлмоқ.

— Фарзанди ёки бирор яқини вафот топганда: «Болам Худога керак экан, Ўзига олди» (астағфируллоҳ) каби иддаоларни гапирмоқ.

— Аллоҳ ва Расулининг бирор ҳукмини адолатсиз деб билмоқ ва ундан айб қидирмоқ.

— Бирор Пайғамбар ёки фариштани ҳақорат қилиш, камситиш.

— Бирор пири муршид ёки улуғ зот ҳақида «Улар ҳар доим бизнинг ҳолимиздан хабардор бўлиб туришади», дея эътиқод қилиш.

— Мунажжимлар – жинлар билан дўст тутинган, яъни «одамларим бор» дегувчи кишилардан ғайб хабарларини сўраш, фол очириш, уларнинг сўзларини тасдиқлаш.

— Валийларнинг арвоҳлари борасида «Улар ҳозиру нозир, ҳамма нарсани билиб туришади», деган эътиқодда бўлиш.

—«Ё Алий», «Ё пирим» дея нидо қилиб,«Бу нидойимни улар эшитади», деган эътиқодда бўлиш.

— «Довуд пайғамбар», «йигит пирим», «отамнинг арвоҳлари қўлласин» дейиш.

— Муродини Аллоҳдан бошқадан, хусусан ўтганлардан сўраш.

— Ўтган валийлардан, қабр соҳибларидан ризқ ёки фарзанд сўраш.

— Кимгадир бирор нарсани аташ. Масалан: «Фалончи пиримга шунча танга атадим», қабилида.

—Уларнинг номига назр аташ («Талхис» 61-бет).

2. Ёрдам сўрашдаги ширк.

Шунингдек, улар беморга шифо бериш, камбағални бойитиш каби ҳожатталаб ишларда Аллоҳдан ўзгадан ёрдам сўрар эдилар (Назр қилишдаги ширк ҳам шулар жумласига киради. Чунки Аллоҳдан ўзгага назр қилувчи келган ёрдамга шукр қилиш мақсадида ёки бўлажак ёрдамдан умид қилиб назр айтади). Мушриклар ҳам санамларига назр атар ва ўша назр туфайли улардан мақсадларига эриштиришларини кутар эдилар. Баракот умидида уларнинг исмларини тиловат қилардилар. Аллоҳ таоло мусулмонларга намозларида «Иййака наъбуду ва иййака настаъийн – Фақат Сенгагина ибодат қиламиз ва Сендангина ёрдам сўраймиз» (Фотиҳа сураси, 4-оят) деб айтишни вожиб қилди. Бу сажда ва ибодатда ширк келтиришдан қайтариш эди.

— Ўтганлар номига атаб ҳар хил жониворлар ёхуд хўроз-товуқ сингари паррандалар сўйиш.

— Бирор кишининг қабри ёки маконини тавоф қилиш.

— Бирортасига ибодат мақсадида сажда қилиш.

— Кимгадир рукуъ даражасида бош эгиш.

— Жинларга, ўтганларнинг арвоҳларига атаб чироқ ёқиш.

— Қайсидир валийнинг номига кокил аташ.

— Хоч тақиш.

— Дунё ишларига, инсонлар тақдирига юлдузларнинг таъсири бор, деб эътиқод қилиш.

— Бирор ой ёки кунни насх (ёмон) кун деб билиш.

— «Агар Аллоҳ ва унинг Расули хоҳласа, фалон иш бўлади», дейиш.

— «Аллоҳ ва Расули кўриб турибди», деб айтиш.

«Беҳишти зевар» китобидан

муаллиф: Ашраф Али Таҳонавий