Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳийм.
Аллоҳ таолога битмас-туганмас ҳамду санолар бўлсин.
Пайғамбаримизга мукаммал ва батамом салавоту дурудлар бўлсин.

1966 йил, 26 октябрдаги ЮНEСКО бош конференциясида 8 сентябр – “Халқаро саводхонлик куни” деб эълон қилинди. Ушбу сана дунёнинг кўплаб давлатларида 1967 йилдан бошлаб турли тадбирлар кўринишида нишоланади. Унинг мақсади одамлар, жамоалар ва жамиятлар учун саводхонлик муҳимлигини кўрсатишдир. 

Динимиз бизни доимо илм-маърифатли, саводли бўлишга чақиради.

Шу муносабат билан биз ҳам диний адабиётларимизда энг кўп учрайдиган атамаларни қисман бўлса ҳам ўрганиб чиқишни мақсад қилдик.

Исломий атамалар

● Инсон тоифалари:

مسلم – Муслим – мусулмон инсон.

مؤمن  – Муъмин – комил иймон ва амаллик мусулмон

موحد – Муваҳҳид  – якка Аллоҳга эътиқод қилувчи

فاسق – Фосиқ - гуноҳ ишларни қилган мусулмон

فاجر – Фожир – гуноҳ қилувчи, ёлғон гапирувчи, зулм ўтказувчи, кўп гуноҳларни қилиб, тавбани кечиктирувчи кимса.

كافر – Кофир – иймонсиз

جاهل – Жоҳил – илмсиз, нодон киши

 زِنْدِيقٌ – Зиндиқ – мунофиқнинг синоними. Кўринишидан мусулмон, лекин қалбида куфрни беркитадиган киши

 اهل الكتاب – Аҳли китоб - Китоб берилганлар

 منافق – Мунофиқ - иккиюзламачи

 مرتد – Муртад - диндан чиққан

مشرك – Мушрик - кўпхудоликка эътиқод қилувчи 

جماعة  - Жамоа - жамоа

أُمَّة – Уммаҳ - уммат

 قاضي – Қози - қози

معلم  - Муаллим - устоз

 مُؤَذِّنٌ – Муаззин – муаззин, азон айтувчи

● Шариат ва фиқҳ

عادة – Одат – одат, анъана

دَلِيل – Далил- далил

قياس – Қияс – қиёс

منهج – Манхаж - услуб

مستحب - Мустаҳаб - исталган, хоҳланган, яхши кўрилган

سنة  -  Суннат – одат, амалиёт, қонун

مُشْتَبِه – Муштабиҳ – шубҳали

فرض - Фарз - қилиниши қатъи шарт

واجب – Вожиб – зарур   

مباح -  Мубоҳ - рухсат берилган 

حلال – Ҳалол – ҳалол 

مكروه - Макруҳ - ёқтирилмайдиган

حرام -  Ҳаром - тақиқланган

●  Гуноҳлар

كفر - Куфр - иймонсизлик

نفاق  - Нифоқ - иккиюзламачилик

شرك – Ширк - кўпхудолик

بهتان -  Буҳтан - бўҳтон

غيبة – Ғийба - ғийбат

زنا – Зино - зино

ربا - Рибо - судхўрлик

رِيَاء – Риё – риё

● Ҳадиснинг ишончлилик даражалари:

 ضَعِيف – Заиф – заиф, кучсиз

متواتر - Мутаватир - кўпчилик рози бўлган

صَحِيح - Саҳиҳ - ишончли 

حسن - Хасан - яхши

شاذ - Шозз - кўпчиликнинг фикрига қарши, ишонч кам

● Исломдаги ибодатлар

دعاء – Дуо - дуо

تَّشَهُّد - Ташаҳҳуд - шаҳодат, гувоҳлик

فَجْر -  Фажр - тонг

ظُّهْر - Зухр - куннинг ўртаси, пешин

عصر - Аср - аср

مغرب - Мағриб - шом

عشاء - Иша - ҳуфтон

جنازة – Жаназа - жаноза намози

وتر - Витр - тоқ намоз

● ИСЛОМИЙ КИЙИМЛАР

حجاب - Хижоб - тўсиқ

عباءة - Абайя – кўйлак, плаш

إزار - Изор - тўсиқ

خمار – Химор – ёпинчиқ, рўмол

● БОШҚАЛАР

عبد - ъабд – қул, ҳизматкор

عدل - ъадл - адолат

أَذَان - Азон – чақириш, ибодат учун чақириладиган махсус овоз

أمانة - Омонат - омонат

عرش - ъарш - Арш

دين – Дин - дин

إسلام - Ислом - таслим бўлиш, итоат

مجلس - Мажлис - мажлис, тўпланиш

مسيح -  Масиҳ - бир кўзли

مدرسة – Мадраса - мактаб

ثواب - Савоб - мукофот

سكينة – Сакина - ҳотиржамлик

سيرة - Сийрат - таржимаи ҳол

توکُّل – Таваккул – Аллоҳга таваккал қилиш

طاغوت – Тоғут – Аллоҳга сиғинган каби бирор бут ёки санам ё шахсга сиғиниш

تَقْوَ  - Тақва -  Худодан қўрқиш

تَوْبَة  - Тавба – пушаймон бўлиш, тавба қилиш

توحيد – Тавҳид - яккахудолик

فتنة – Фитна – фитна, исён, ғалаён

هداية – Ҳидоят – тўғри йўлга бошлаш

حجامة -  Ҳижома – қон олдириш

شورى – Шўро – маслаҳат, кенгаш

● Умумий иборалар

 السلام عليكم – Ассалому алайкум – Сизга тинчлик тилайман

السلام عليكم و رحمة الله و بركاته   - Ассалому алайкум ва раҳматуллоҳи ва барокатуҳ – Сизга Аллоҳнинг раҳмати, саломи ва баракоти бўлсин

آمين – Амийн – Омийн, шундай бўлсин

أعوذ بالله من الشيطان الرجيم  - Аъузу биллаҳи минаш-шайтонир рожийм – Лаънатлаб қувилган шайтондан Аллоҳнинг паноҳига қочаман(паноҳ сўрайман)

بسم الله – Бисмиллаҳ – Аллоҳ номи билан

بسم الله الرحمان الرحيم  - Бисмиллаҳир роҳманир роҳийм – меҳрибон ва раҳмли Аллоҳ номи билан

صلى الله عليه و سلم  - Соллаллоҳу ъалайҳи ва саллам – унга Аллоҳнинг саловоти ва саломлари бўлсин

عليه السلام  - Алайҳиссалом – унга Аллоҳнинг саломи бўлсин

والله – Валлоҳи – Аллоҳга қасам

عز وجل -  ъазза ва жалла – Қудратли ва буюк

والله أعلم - Валлоҳу аълам – Аллоҳ билгувчи

عيد مبارك - Ийд муборак – Ҳайит муборак бўлсин

إن شاء الله – ИншаАллоҳ – Худо хоҳласа

رَحِمَهُ الله – Раҳимаҳуллоҳ – Аллоҳ раҳматига олсин

في سبيل الله - Фи сабилиллаҳ- Аллоҳнинг йўлида

يرحمك الله – Ярҳамукаллоҳ – Аллоҳ сизга раҳм қилсин

بارك الله فيكم - Баракаллоҳу фикум – Сизларга Аллоҳнинг баракаси бўлсин

جَزَاكَ اللهُ خَيْرا - Жазакаллоҳу хойрон – Аллоҳ сизни яхшилик билан мукофотласин

ما شاء الله – МашаАллоҳ – Қандай яхши!

رَضِيَ اللهُ عَنْهُ – Розияллоҳу анҳу – Аллоҳ ундан рози бўлсин

سبحانه و تعالى – Субҳанаҳу ва таоло – Олий ва пок бўлган Зот, Қудратли Зот